ارزیابی و بررسی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از مدل lcm (مطالعه موردی: بخشی از حوزه آبخیز تجن و سیاهرود)

تغییرات کاربری اراضی یک روند فراگیر مهم اکولوژیکی جهانی و محلی می باشد و به عنوان یکی از چالش های عمده در قرن بیست و یکم مطرح خواهد بود و حتی برخی اعتقاد به شدیدتر بودن تاثیرات آن نسبت به پدیده ی تغییر اقلیم دارند. یکی از روش های مورد استفاده برنامه ریزان جهت کنترل روند تغییرات کاربری اراضی، مدل سازی می باشد. این مطالعه با هدف مدل سازی تغییرات کاربری اراضی بخشی از حوزه آبخیز تجن و سیاه رود انجام گرفت. به منظور آنالیز تغییرات از 3 تصویر مربوط به ماهواره landsat، سنجنده tm (1366 و 1390) و سنجنده etm+ (1380) استفاده گردید. برای مدل سازی پتانسیل انتقال از روش شبکه عصبی مصنوعی استفاده شد. در این روش 5 زیر مدل (جنگل، کشاورزی، مسکونی، مرتع و کامل) و 6 متغیر (شامل 2 متغیر بصورت ایستا و 4 متغیر به صورت پویا) در طی 2 دوره واسنجی (1380-1366 و 1390-1380) مورد استفاده قرار گرفت. تخصیص تغییر به هرکاربری با استفاده از زنجیره مارکف محاسبه شد و در نهایت نقشه های کاربری اراضی مربوط به سال های 1390 و 1395 با استفاده از مدل پیش بینی سخت، پیش بینی گردید. صحت مدل سازی با استفاده از دو روش ارزیابی شد. نتایج نشان داد طی دوره واسنجی اول و دوم بترتیب 17286 و 20301 هکتار از سطح اراضی جنگلی کاسته، 16486 و 9922 هکتار به سطح اراضی کشاورزی و 4329 و 4605 هکتار به اراضی مسکونی اضافه شده است. کاربری مرتع در طی دوره واسنجی اول 3530 هکتار کاهش و در دوره واسنجی دوم 5774 هکتار اضافه شده است. بیشترین تغییرات در طی دوره مورد مطالعه شامل تبدیل اراضی جنگلی به کشاورزی بود (22445 هکتار). پیش بینی تغییرات برای سال 1395 نشان داد که نسبت به سال 1390 تخریب 8910 هکتاری را در کلاس کاربری جنگل و افزایش 2237، 3562 و 2198 هکتار را بترتیب در کلاس های مرتع، کشاورزی و مسکونی خواهیم داشت. ارزیابی صحت مدل سازی پتانسل انتقال با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی در اکثر سناریوها صحت بالایی را نشان داد (71 تا 89 درصد).